29 listopada br. Sąd Najwyższy w składzie Siedmiu Sędziów podjął niekorzystną dla przedsiębiorców uchwałę pod sygn. III UZP 3/23, która kłóci się zdaniem Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców z dotychczasowym dorobkiem orzeczniczym Sądu Najwyższego
Zgodnie bowiem z Uchwałą Składu Siedmiu Sędziów z dnia 21 kwietnia 2010 r., sygn. II UZP 1/10, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeśli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.
Sąd Najwyższy podkreślał, iż ZUS nie może modyfikować wysokości deklarowanej przez przedsiębiorcę podstawy wymiaru składek z uwagi na zasady współżycia społecznego.
Rzecznik wskazuje, iż zostały uwzględnione przez Sąd Najwyższy wyrokami: z dnia 2 marca 2023 r., sygn. akt II NSNc 107/23, 19 kwietnia 2023 r., sygn. akt II NSNc 171/23, 15 czerwca 2023r., sygn. akt II NSNc 197/23 oraz 22 czerwca 2023 r., sygn. akt II NSNc 204/23, cztery skargi nadzwyczajne Rzecznika. Z treści wskazanych wyroków jednoznacznie wynika, iż stanowisko wyrażone w Uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r., sygn. II UZP 1/10 zachowuje pełną aktualność.
Wobec jednoznacznego brzmienia przepisów prawa Zakład nie jest uprawniony do kwestionowania wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zadeklarowanej przed przedsiębiorcę, jeżeli mieści się ona w ustawowych granicach.
Pomimo aktualności ww. Uchwały z 21 kwietnia 2010 r. Sąd Najwyższy w dniu wczorajszym stwierdził, że organ rentowy w przypadku podjęcia działalności gospodarczej przez ubezpieczonego, nie negując tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jest uprawniony do weryfikacji podstawy wymiaru składek na te ubezpieczania w sytuacji, gdy w początkowym okresie prowadzenia tej działalności ubezpieczony deklaruje podstawę wymiaru składki, której wysokość nie ma odzwierciedlenia w przychodach, zaś w kolejnych miesiącach realizuje się ryzyko socjalne, którego wystąpienie było pewne w momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Powyższe stanowisko Sądu Najwyższego stoi w sprzeczności z jasną literą prawa, tj. z zapisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Rzecznik wskazuje ponadto, iż ZUS może interpretować na niekorzyść przedsiębiorców sformułowania „początkowy okres prowadzenia działalności”. Organ rentowy może uznawać, iż początkowy okres prowadzenia działalności to nie tylko pierwszy miesiąc jej prowadzenia, ale i pierwszy kwartał, a nawet pierwszy rok.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada br. nie tylko kłóci się z dotychczasowym dorobkiem orzeczniczym, ale i z wyraźnie wyartykułowaną wolą prawodawcy. Mam nadzieję, że pomimo tej Uchwały, ZUS zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach społecznych oraz zasadami Konstytucji Biznesu zaprzestanie nękania kobiet prowadzących działalność gospodarczą. Jeżeli będzie inaczej nadal będę składał skargi nadzwyczajne w podobnych sprawach – powiedział Adam Abramowicz Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców