Zgodnie z Prawem restrukturyzacyjnym, sędzia-komisarz kieruje tokiem postępowania restrukturyzacyjnego, sprawuje nadzór nad czynnościami nadzorcy sądowego i zarządcy

Natomiast art. 107 ustawy o ustroju sądów powszechnych stanowi, iż:

1. Sędzia odpowiada dyscyplinarnie za przewinienia służbowe (dyscyplinarne), w tym za:

1) oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa;

1a) odmowę wykonywania wymiaru sprawiedliwości;

2) działania lub zaniechania mogące uniemożliwić lub istotnie utrudnić funkcjonowanie organu wymiaru sprawiedliwości;

3) działania kwestionujące istnienie stosunku służbowego sędziego, skuteczność powołania sędziego, lub umocowanie konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej;

4) działalność publiczną nie dającą się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów;

5) uchybienie godności urzędu.

Problem do wyjaśnienia

Jeśli w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego sędzia-komisarz otrzymuje liczne informacje o poważnych nieprawidłowościach w pracy np. zarządcy (w tym możliwość popełnienia przestępstwa) i nie reaguje na te sygnały, to czy podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej?

A może także innej, np. karnej z art. 231 Kodeksu karnego?

Aktualizacja: 24 sierpnia

Pytania do Ministerstwa Sprawiedliwości

Pytania związane z artykułem:

– Jeśli w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego sędzia-komisarz otrzymuje liczne informacje o poważnych nieprawidłowościach w pracy np. zarządcy (w tym możliwość popełnienia przestępstwa) i nie reaguje na te sygnały, to czy może podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej?

– Jeśli tak, to w jakim zakresie?

Pytania ogólne:

– Czy Ministerstwo dysponuje danymi na temat liczby sędziów, którzy w latach 2020-2024 zostali ukarani dyscyplinarnie?

– Jeśli tak, to prosimy o podanie liczby ukaranych sędziów z rozbiciem na lata oraz za jakie przewinienia.

Aktualizacja: 5 września

Wydział Komunikacji Społecznej, Biuro Komunikacji i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości:

Kwestie odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów, w tym również sędziów komisarzy reguluje art. 107 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 334 ze zm.), który określa przypadki, w jakich sędzia odpowiada dyscyplinarnie. Oznacza to, że możliwość pociągnięcia sędziego do odpowiedzialności dyscyplinarnej zależy od tego, czy konkretne okoliczności sprawy spełniają warunki przewidziane w tym przepisie.

Natomiast zgodnie z ustawą z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1428 z późn. zm.), ustawodawca w ramach nowych zasad postępowania restrukturyzacyjnego przyznał wierzycielom szerokie uprawnienia kontrolne w toku postępowania. W wymienionej ustawie wprowadzono szereg regulacji, które mają za cel umożliwienie wierzycielom kontroli nad postępowaniem oraz podejmowanie przez nich istotnych dla toku postępowania decyzji.

Służy temu m.in. instytucja rady wierzycieli, określona w art. 121 i następnych prawa restrukturyzacyjnego, powoływanej na wniosek dłużnika, co najmniej trzech wierzycieli lub wierzyciela albo wierzycieli mających łącznie co najmniej piątą część sumy wierzytelności, z wyłączeniem wierzycieli określonych w art. 80 ust. 3, art. 109 ust. 1 i art. 116 prawa restrukturyzacyjnego. Rada wierzycieli posiada bardzo szerokie kompetencje kontrolne w stosunku do pozasądowych organów postępowania (nadzorcy, zarządcy).

Stosownie do treści art. 128 prawa restrukturyzacyjnego, udziela ona pomocy nadzorcy sądowemu albo zarządcy, kontroluje ich czynności, bada stan funduszów masy układowej lub sanacyjnej, udziela zezwolenia na czynności, które mogą być dokonane tylko za zezwoleniem rady wierzycieli, oraz wyraża opinię w innych sprawach, jeżeli zażąda tego sędzia-komisarz, nadzorca sądowy albo zarządca lub dłużnik.

Ponadto rada wierzycieli lub jej członkowie mogą przedstawiać sędziemu-komisarzowi swoje uwagi o działalności dłużnika, nadzorcy sądowego albo zarządcy. Może ona również żądać od dłużnika, nadzorcy sądowego albo zarządcy wyjaśnień oraz badać księgi i dokumenty przedsiębiorstwa dłużnika w zakresie, w jakim nie narusza to tajemnicy przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 129 prawa restrukturyzacyjnego, wiele czynności dłużnika albo zarządcy wymaga zgody rady wierzycieli pod rygorem ich nieważności.

Przede wszystkim jednak, w kontekście zadanych pytań, art. 133 ust. 2 prawa restrukturyzacyjnego przewiduje, że na skutek uchwały rady wierzycieli podjętej w pełnym składzie, za którą głosowało co najmniej czterech członków, albo na skutek uchwały rady wierzycieli podjętej zgodnie z wnioskiem dłużnika sąd zmienia nadzorcę sądowego albo zarządcę i powołuje do pełnienia tych funkcji osobę spełniającą wymogi, o których mowa w art. 24 prawa restrukturyzacyjnego, wskazaną przez radę wierzycieli, chyba że byłoby to niezgodne z prawem, rażąco naruszałoby interes wierzycieli lub zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że wskazana osoba nie będzie należycie pełniła obowiązków.

Wierzyciele posiadają w postępowaniu restrukturyzacyjnym szereg uprawnień oraz narzędzi do zmiany zarządcy, który nie pełni należycie swoich funkcji. Gdyby zatem doszło do nieprawidłowości w wykonywaniu czynności przez zarządcę, rada wierzycieli dysponuje szerokim spektrum możliwości działań, które może podjąć. Równocześnie, powołanie rady wierzycieli i wyrażane przez nią stanowisko co do działań podejmowanych przez zarządcę może determinować działania nadzorcze podejmowane przez sędziego-komisarza.

Postępowania dyscyplinarne wobec sędziów prowadzą niezależne od Ministra Sprawiedliwości organy. Zgodnie z art. 114 § 3 w zw. z art. 112 § 1–2 oraz art. 110 § 1 ustawy o ustroju sądów powszechnych, postępowania dyscyplinarne sędziów sądów powszechnych wszczynają i prowadzą na etapie przedsądowym: rzecznik dyscyplinarny sędziów sądów powszechnych, zastępcy rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych oraz zastępcy rzecznika dyscyplinarnego działający przy sądach apelacyjnych i sądach okręgowych.

Po złożeniu przez rzecznika dyscyplinarnego (zastępcę rzecznika dyscyplinarnego) wniosku o rozpoznanie sprawy dyscyplinarnej, postępowanie toczy się przed sądami dyscyplinarnymi, które wydają w tych sprawcach orzeczenia. W aktualnym stanie prawnym sądami dyscyplinarnymi są sądy dyscyplinarne przy sądach apelacyjnych oraz Izba Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego (art. 110 § 1 u.s.p.).

Ministerstwo Sprawiedliwości nie posiada danych dotyczących liczby sędziów, którzy w latach 2020-2024 zostali ukarani oraz za jakie przewinienia. Dane te mogą znajdować się jedynie w sądach dyscyplinarnych przy sądach apelacyjnych oraz w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego.

Aktualizacja: 6 września

Sędzia nie ma obowiązku zawiadamiania organów ścigania o każdym przestępstwie, ale każda instytucja państwowa i samorządowa, w tym sąd jako instytucja, jest zobowiązana do niezwłocznego zawiadomienia prokuratora lub policji, jeśli w związku ze swoją działalnością dowiedziała się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu.

Wynika to z Kodeksu postępowania karnego:

Art. 304. § 1. Każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepisy art. 148a oraz art. 156a stosuje się odpowiednio.

§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

Powstają pytania, które zadamy Prokuraturze Krajowej:

– Czy sędzia ma obowiązek zgłoszenia sądowi informacji o możliwości popełnienia przestępstwa, np. przez zarządcę czy syndyka?

– Jeśli tak, a sędzia tego nie uczyni, to czy podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej?

– Czy odpowiedzialność kierownictwa instytucji, która została poinformowana, w związku ze swoją działalnością – o popełnieniu przestępstwa, a nie zawiadomiła o tym prokuratury lub policji – wynika z art. 231 kk?

Pytania oraz wniosek do sądów dyscyplinarnych przy sądach apelacyjnych:

– Czy sędzia podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, jeśli nie zgłosił sądowi informacji o możliwości popełnienia przestępstwa, np. przez zarządcę czy syndyka?

– Jeśli tak, to jakiej?

Wnosimy o podanie liczby sędziów, którzy w latach 2020-2024 zostali ukarani dyscyplinarnie – z rozbiciem na lata oraz za jakie przewinienia.

cdn.

Jan Wels

Ludwika Stas

foto: Pixabay