24 października 2024 r. (II NSNc 45/24) Sąd Najwyższy uchylił w całości nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie

W lutym 2018 r. klientka zawarła z jednym z banków umowę o kredyt konsumencki, zgodnie z którą środki przeznaczone na cele konsumpcyjne wynosiły 13 tys zł, a na dzień zawarcia umowy całkowita kwota do zapłaty wynosiła ponad 27 tys zł. Zgodnie z umową, miała dokonywać spłat w 60 ratach począwszy od marca 2018 r.

Klientka miała kłopoty ze spłatą zobowiązania, dlatego bank wypowiedział umowę i skierował sprawę do sądu. Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym we wrześniu 2020 r. Sąd Rejonowy w Opocznie, I Wydział Cywilny, orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Na wniosek banku nakaz zapłaty został opatrzony klauzulą wykonalności i wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne.

Działając na podstawie art. 89 § 1 i 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. 2023, poz. 1093 ze zm.; dalej jako: „ustawa o SN”), Rzecznik Finansowy zaskarżył ww. nakaz zapłaty w całości.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 października 2024 r. skargi nadzwyczajnej od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, uchylił w całości zaskarżony nakaz zapłaty i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie.

Rzecznik Finansowy postawił zaskarżonemu orzeczeniu zarzuty, których charakter sprowadzał się do okoliczności zaniechania zbadania istoty sprawy (przede wszystkim treści umowy między przedsiębiorcą i konsumentem), a w konsekwencji niezbadania z urzędu abuzywności klauzul zawartych w umowie, prowadzącego ostatecznie do odmowy przyznania ochrony uprawnionemu konsumentowi.

Zdaniem Rzecznika, doszło przede wszystkim do naruszenia określonej w art. 76 Konstytucji RP zasady ochrony konsumenta przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi przez zasądzenie od pozwanej należności wynikającej z umowy kredytu konsumenckiego, bez zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru postanowień umowy, z której wynikało zobowiązanie.

Argumentację tą Sąd Najwyższy uznał za zasadną. W wydanym w niniejszej sprawie wyroku Sąd Najwyższy wskazał: „nie sposób stwierdzić by Sąd Rejonowy w Opocznie dokonał analizy postanowień umownych z perspektywy treści art. 3851 k.c. Zgodnie z § 1 przedmiotowego przepisu, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne).(...) Stwierdzić należy więc, że brak przeprowadzenia badania treści umowy świadczy o niespełnieniu wymagań płynących z konstytucyjnej zasady ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi – ochrony takiej konsumentowi w tym przypadku nie zapewniono. (...) Zdaniem Sądu Najwyższego w składzie orzekającym, sąd, także w postępowaniu upominawczym, winien badać umowę stanowiącą podstawę dochodzonego roszczenia pod kątem jej ważności i wiążącego skutku jej postanowień. (...) W ocenianym postępowaniu wydano nakaz zapłaty, podczas gdy prawidłowe działanie skutkować powinno skierowaniem sprawy do rozpoznania w trybie zwykłym (art. 4801 § 2 k.p.c. w brzmieniu z daty orzekania). Konsekwencją przyjęcia, że – także w postępowaniu upominawczym – sąd ma obowiązek badania ważności i skutku wiążącego umowy łączącej strony, musi być stwierdzenie, że zaniechanie dokonania tego stanowi rażące naruszenie prawa i prowadzi do uwzględnienia skargi nadzwyczajnej.”

LS

Rzecznik Finansowy

foto: Pixabay