Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył do WSA uchwały samorządu adwokackiego odmawiające zwolnienia z opłaty szkoleniowej za aplikację adwokacką oraz składek członkowskich aplikantce, która opiekuje się córką z niepełnosprawnością

Zdaniem Rzecznika zaskarżona uchwała Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej i poprzedzająca ją uchwała ORA naruszają m.in. art. 76b ust. 4 Prawa o adwokaturze w związku z art. 2, art. 71, art. 32 ust. 1 Konstytucji. Przepis art. 76b ust. 4 Prawa o adwokaturze przewiduje możliwość zwolnienia aplikanta adwokackiego od opłaty za aplikację.

W ocenie RPO, zwrócenie sprawy od razu do ORA przyspieszy osiągnięcie stanu zgodnego z prawem tj. rozpoznanie wniosku aplikantki z pominięciem arbitralnego kryterium momentu powstania niepełnosprawności jej dziecka. Przemawia za tym też długotrwałość dotychczasowego postępowania, w którym zapadło już sześć rozstrzygnięć.

11 marca 2024 r. Prezydium NRA uwzględniło skargę RPO w trybie autokontroli. Obie zaskarżone uchwały uchylono, a sprawę przekazano do ponownego rozpoznania Okręgowej Radzie Adwokackiej we Wrocławiu. W uzasadnieniu Prezydium NRA zaleciło ORA przeprowadzenie licznych czynności dowodowych.

Aplikantka adwokacka zaskarżyła jednak tę uchwałę Prezydium NRA do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zarzucając jej błędne zastosowanie trybu autokontroli. W jej ocenie uwzględnienie skargi RPO powinno było polegać na przyznaniu jej zwolnienia z opłat za aplikację za rok 2022, a nie na przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania ORA.

Wyrokiem WSA w Warszawie z 12 grudnia 2024 r. (sygn. akt VI SA/Wa 1821/24) uwzględnił skargę aplikantki. Uchylił uchwałę Prezydium NRA z 11 marca 2024 r., stwierdzając, że naruszyła ono w sposób oczywisty art. 54 §3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

WSA podkreślił, że zastosowanie trybu autokontroli przez organ nie ogranicza się do potwierdzenia naruszenia prawa, ale wymaga uwzględnienia skargi w całości, tj. skorygowanie działań w sposób pożądany przez stronę.

WSA stwierdził, że w skardze RPO trudno dopatrzeć się kwestionowania zaskarżonych decyzji w zakresie niewyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych, a więc nakazanie przeprowadzenia licznych czynności dowodowych przez Prezydium NRA wykracza poza uwzględnienie skargi RPO.

W ocenie WSA w sytuacji, gdy organ nie podziela niektórych zarzutów i nie uwzględnia w całości płynących z nich wniosków, kwestionuje podstawy naruszeń, to nie powinien stosować trybu autokontroli, lecz przekazać skargę do sądu administracyjnego.

Skutkiem wyroku jest powrót inicjatywy do Prezydium NRA, która ma trzy możliwości:

- może zwolnić aplikantkę z opłat za rok 2022, zgodnie ze skargą RPO;

- może nie wydać żadnej decyzji i przekazać skargę RPO do sądu administracyjnego;

- może wstrzymać się z przekazaniem skargi RPO, a zamiast tego wnieść skargę kasacyjna na wyrok WSA do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Rzecznik Praw Obywatelskich dalej będzie monitorował tę sprawę.

LS

Rzecznik Praw Pacjenta

foto: Pixabay