Komisja Europejska pracuje nad nowym instrumentem prawnym, który ma ułatwić bankom dochodzenie roszczeń z tytułu kredytów i pożyczek zaciąganych przez przedsiębiorców

 

Działania te wpisują się w szerszy plan działań Komisji, mający na celu zlikwidowanie problemu kredytów zagrożonych (NPLs – non-performing loans), czyli takich, gdzie kredytobiorca nie spłaca kredytu zgodnie z zawartą umową kredytu. W przypadku polskiego sektora bankowego nie jest to znaczący problem, gdyż statystyki kredytów nieregularnych w Polsce są niskie - ogólnie jest to 6,1 % przy średniej unijnej na poziomie 5,1% (wg informacji ECB i EBA z czerwca 2016 roku). Jednakże w innych krajowych sektorach bankowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej statystyki NPL są zdecydowanie wyższe, sięgające nawet kilkudziesięciu procent. Dla porównania poziom kredytów zagrożonych na koniec 2016 roku wynosił w Stanach Zjednoczonych i Japonii około 1,5 %.

 

Zbyt wysoki odsetek kredytów nieregularnych jest niebezpieczny i może obniżać stabilność systemu bankowego. Wysoki wskaźnik NPLs powoduje obniżenie zyskowności banków, a także podniesienie kosztu kapitału, co w konsekwencji prowadzi do negatywnego wpływu na podaż kredytu.

 

W połowie 2017 roku Komisja Europejska poinformowała o rozpoczęciu prac nad nowym instrumentem ułatwiającym egzekucję roszczeń banków wynikających z umów kredytu lub pożyczki. Instrument roboczo określany jako Accelerated Loan security - Protection of secured creditors from business borrowers' default zakłada możliwość stworzenia efektywnego sposobu i procedur pozasądowego dochodzenia roszczeń przez banki na podstawie klauzuli umownej w umowie kredytowej z kredytobiorcą. Komisja zauważa, że brak tego typu rozwiązań prawnych w wielu państwach członkowskich UE przyczynia się do znaczącego obniżenie efektywności egzekucji roszczeń kredytowych, co w konsekwencji prowadzi do kumulacji liczby kredytów zagrożonych w bankach. W ocenie Komisji banki powinny mieć możliwość korzystania z zabezpieczeń kredytu w sposób efektywny i sprawny. Jest to szczególnie istotne w przypadku transgranicznych umów kredytowych, gdzie zabezpieczenie kredytu znajduje się w innym państwie członkowskim niż siedziba kredytodawcy.

 

Warto zwrócić uwagę, że niskie koszty egzekucji kredytów zagrożonych prowadzą do obniżenia w ogóle kosztów kredytów i pożyczek oferowanych przez bank i do zapewnienia lepszej dostępności kredytu bankowego dla przedsiębiorców i konsumentów.

 

Szczegóły nie są jeszcze całkowicie znane, bo ostateczna treść planowanych przepisów nie jest jeszcze skrystalizowana. Należy przewidywać że nowa regulacja będzie pozwalała bankom prowadzić egzekucję z tytułu umowy kredytowej, o ile umowa będzie zabezpieczona, np. hipoteką na nieruchomości albo zastawem na rzeczach ruchomych bądź prawach. Zakres przedmiotowy egzekucji przy wykorzystaniu nowego instrumentu będzie ograniczonych do przedmiotów stanowiących zabezpieczenie. Zakres podmiotowy będzie najprawdopodobniej ograniczony do przedsiębiorców, a zatem wyłączone z nowego instrumentu będą umowy konsumenckie.

 

Nie ma nadal pewności, jakiego aktu prawnego – legislacyjnego (dyrektywy bądź rozporządzenia) albo nielegislacyjnego (rekomendacji) – użyje Komisja Europejska. Przewidywany termin publikacji projektu to pierwszy kwartał 2018 roku.

 

Komisja prowadzi obecnie analizy przepisów w państwach członkowskich, zbierając informacje na temat praktyk rynkowych w zakresie egzekucji roszczeń. Przedstawicielstwo ZBP w Brukseli prowadzi dialog z Komisją Europejską, popierając przedmiotowe prace legislacyjne i pokazując dobre praktyki polskich banków w zakresie prowadzenia postępowań egzekucyjnych, a także omawiając ramy prawne i doświadczenia związane ze stosowaniem bankowego tytułu egzekucyjnego, który został uchylony w 2015 roku. Chcemy, aby Komisja posiadała jak najbardziej szczegółową wiedzę pod względem jakościowym i ilościowym, co przełoży się na jakość nowych przepisów. Mamy nadzieję, że nowa regulacja pozwoli z jednej strony na zwiększenie bezpieczeństwa stabilności sektora bankowego w UE i podniesienie podaży kredytu w Europie, a z drugiej zapewni niższe koszty kredytu dla przedsiębiorców i odciąży sądy prowadzące setki postępowań przeciwko kredytobiorcom, w sytuacji gdy przeważająca większość tych roszczeń jest bezsporna.

 

 

 

Piotr Gałązka, adwokat, Dyrektor Przedstawicielstwa Związku Banków Polskich w Brukseli