MISZMASZ TWOJA GAZETA

PORTAL DLA DŁUŻNIKÓW, WIERZYCIELI, KOMORNIKÓW, SĘDZIÓW I PRAWNIKÓW
Dziś jest:  piątek  29 marca 2024r.

PRZEGLĄD PRASY

  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar

iustitia-25-lecie7 lipca 1990 roku z inicjatywy sędziów z Warszawy i Trójmiasta, do których dołączyli sędziowie z Łodzi, zarejestrowano ówczesne Stowarzyszenie Sędziów Orzekających „Iustitia”. Nazwę wymyśliła pierwsza przewodnicząca, sędzia Sądu Najwyższego Maria Teresa Romer.

Obecnie Stowarzyszenie liczy blisko 3400 członków zwyczajnych, tj. ok. 1/3 wszystkich sędziów w Polsce, skupionych w 33 oddziałach oraz 2 członków honorowych (prof. Ewa Łętowska i prof. Delaine R. Swenson) i jest zdecydowanie największym stowarzyszeniem zrzeszającym polskich sędziów.

Wśród organizacji sędziowskich tylko „Iustitia” spełnia jednocześnie trzy przesłanki: działa na terenie całego kraju, obejmuje sędziów wszystkich specjalności i nie stawia im przy wstępowaniu żadnych warunków. Członkami „Iustitii” mogą być sędziowie sądów powszechnych, wojskowych, administracyjnych (w tym asesorzy) i Sądu Najwyższego - czyli ci, którzy są po­woływani na stanowiska na czas nieokreślony, przez Prezydenta RP, po przedsta­wieniu ich kandydatur przez Krajową Radę Sądownictwa. Obejmuje to również sędziów w stanie spoczynku.

Skąd pomysł powołania sędziowskiego stowarzyszenia? Zaczęło się od wizyty złożonej w Polsce przez niemieckich sędziów, członków Neue Richtervereinigung - jednej z dwóch sędziowskich organizacji u naszych za­chodnich sąsiadów. Byli oni w Polsce z wizytą jesienią 1989 r., tuż po upadku komunizmu. Podejmowani przez ministerialnych urzędników poprosili o możliwość spotkania także z sędziami orzekającymi. Przykład niemiecki podziałał na wyobraźnię, polscy sędziowie także zapragnęli mieć swoją reprezentację.

I tak, w październiku 1990 roku „Iustitia” rozpoczęła swoją działalność. Pierwszą Przewodniczącą Stowarzyszenia została SSN Maria Teresa Romer, zaś w skład władz weszli sędziowie z Warszawy.

Rozwój Stowarzyszenia spowodował konieczność zmian organizacyjnych. Żeby zaktywizo­wać sędziów w całej Polsce i zbliżyć do nich „Iustitię”, wdrożono pomysł tworzenia oddziałów terenowych. 17 listopada 1992 r., z inicjatywy sędziego Michała Kopcia, powołano pierwszy Oddział w Gdańsku. Obecnie liczba ich wzrosła do 33.

W 1992 roku „Iustitia” została przyjęta do pierwszej międzynarodowej organizacji stowarzyszenia MEDEL. Dziś oprócz „Iustitii” członkiem MEDEL jest także Stowarzyszenie Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej, założone przez prokuratorów we współpracy z „Iustitią” i na wzór naszego Stowarzyszenia.

Przez pierwszych kilka lat funkcjonowania finansowanie Stowarzyszenia zapewniały amerykańskie dotacje. Amerykań­skie stowarzyszenie prawników American Bar Association, utworzyło agendę pod nazwą Central and East European Law Initiative (CEELI), mającą na celu wspomaganie krajów wyzwolonych spod komunistycznego panowania w ich dążeniu do prawo­rządności i demokracji.

Największym programem szkoleniowym „Iustitii” był przeprowadzony w latach 1998–1999 cykl szkoleń sędziów związany z wejściem w życie od 1 września 1998 r. nowych kodeksów karnych, prowadzony przy wsparciu Departamentu Stanu USA. „Iustitia” zorganizowała wtedy szkolenia dla niemal wszystkich polskich sędziów orzekających w sprawach karnych.

W drugiej połowie lat 90-tych, kiedy zaczynała się komputeryzacja sądów, „Iustitia” wspólnie z Amerykanami przystąpiła do organizowania komputerowych centrów szkolenia. Powstało 13 stałych Centrów Komputerowych wyposażonych w najnowocześniejszy na tamten czas sprzęt i jedno Centrum Przenośne. Przeszkolono wówczas nieodpłatnie tysiące sędziów, prokuratorów i pracowników.

Poza ABA-CEELI współpracę w zakresie działalności szkoleniowej podjęło z nami Wydawnictwo ABC (obecnie Wolters Kluwer Polska).Wraz z tym wydawnictwem stowarzyszenie utworzyło w roku 2000 Fundację Centrum Szkolenia Sędziów „Iustitia”, przekształconą później w fundację pożytku publicznego.

W latach 2000-2013 Fundacja zorganizowała, we współpracy z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności, od której uzyskała kilka dotacji, a także z Fundacją Batorego, Helsińską Fundacją Praw Człowieka i Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury szereg szkoleń dla sędziów i pracowników sądów.

W kwietniu 1996 r. ukazał się pierwszy egzemplarz pisma „Iustitia”. Liczył osiem stron. Do roku 2009 ukazało się 28 numerów wydawanego w Łodzi pisma (w tym dwa numery specjalne), które rozrosło się stopniowo do 40 stron. W 2010 r. pismo „Iustitia”, zostało reaktywowane przez nowy zespół redakcyjny kierowany przez Krystiana Markiewicza jako kwartalnik. Rolę wydawcy przejęło wydawnictwo „Beck”. Kwartalnik powiększył znacznie objętość i wydawany jest już regularnie.

21 marca 1998 r. uchwalono nowy statut. „Iustitia” przyjęła nazwę Stowarzyszenie Sędziów Polskich, aby zaakcentować powszech­ność organizacji. Oddziały przestały nosić nazwę „Terenowe”, najwyższą władzą Stowarzyszenia stało się Zebranie Delegatów, a Maria Teresa Romer przestała być Przewodniczącą Stowarzyszenia i została Prezesem. Organizacja przyjęła strukturę federacyjną.

W roku 2000 „Iustitia” została przyjęta do kolejnej międzynarodowej organizacji sędziowskiej: IAJ (International Associa­tion of Judges) i jej europejskiej części, EAJ, której ważnym członkiem jest do dziś.

8 czerwca 2002 r. w Szklarskiej Porębie Stowarzyszenie przyjęło „Zbiór zasad postępowania sędziów”. Dokument ten stał się potem projektem wyjściowym dla obecnego kodeksu etyki sędziowskiej. Krajowa Rada Sądownictwa, która kodeks uchwaliła, nie ukrywała, że oparła się na projekcie „Iustitii”.

W tym też okresie Stowarzyszenie prowadziło dalszy cykl programów szkoleniowych, m.in. „Dziennikarz w sądzie” – wspólne warsztaty dla dziennikarzy i sędziów celem ułatwienia wzajemnej współpracy były przeprowadzane symulacje procesu karnego, zaś sędziowie wchodzili w role dziennikarzy, natomiast dziennikarze w role sędziów, adwokatów, prokuratorów i stron oraz świadków (kierowała nimi znana obecnie z TVN Anna Wesołowska, będąca członkiem Stowarzyszenia). Seria konferencji na tematy ekonomiczne związane z postępowaniem sądowym przeprowadzona została we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim.

Stowarzyszenie zawsze angażowało się w obronę niesprawiedliwie atakowanych sędziów i sędziowskiej niezawisłości. „Iustitia” stanęła m.in. w obronie sędziego z Gliwic, którego próbowano, z racji wydanego wcześniej wyroku w sprawie cywilnej, obciążyć odpowiedzialnością za tragiczną katastrofę hali w Chorzowie. Ostatnim przykładem jest sprawa sędzi Sądu Rejonowego w Nisku, która zyskała wsparcie „Iustitii” po atakach medialnych i politycznych za orzeczenie wydane w sprawie rodzinnej.

Objęliśmy monitoringiem szereg postępowań dyscyplinarnych sędziów, którzy w naszej ocenie zostali niesłusznie oskarżeni o delikty dyscyplinarne. W zdecydowanej większości przypadków sprawy te kończyły się uniewinnienie, często na szczeblu Sądu Najwyższego.

Iustitia” zawsze stała na straży niezależności władzy sądowniczej. Gdy latach 2005-2007 w ministerstwie przygotowano zmiany prawa o ustroju sądów powszechnych, które miały dać ministrowi możliwość usuwania sędziów ze służby i wprowadzano szeroki nadzór ministra nad sądami, spotkało się to ze sprzeciwem Stowarzyszenia. Sejm co prawda zmiany uchwalił, ale Krajowa Rada Sądow­nictwa i Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zaskarżyli je do Trybu­nału Konstytucyjnego. Ówczesny Trybunał odrzucił większość zmian, choć za zgodny z kon­stytucją - co do zasady - uznał nadzór ministra nad sądami.

Sprawą, która w 25-letniej historii Stowarzyszenia wywołała największe emocje, była organizacja Dni Bez Wokand w proteście przeciwko malejącym realnie sędziowskim wynagrodzeniom. Protestujący w ten sposób sędziowie postanowili przychodzić do sądu, pełnić służbę, ale nie orzekać. Gdy we wrześniu 2008 r. odbyły się dwa Dni Bez Wokandy, wymiar sprawie­dliwości skupił na sobie uwagę całej Polski. Środowisko pokazało swoją siłę, a „Iustitia” w cztery miesiące urosła o połowę. W marcu 2009 r. Sejm wprowadził postulowaną przez sędziów zasadę kształtowania wynagrodzeń sędziów w oparciu o kryterium obiektywne - średnie wynagrodzenie w kraju.

W czerwcu 2008 roku prezes Maria Teresa Romer po 18 latach złożyła rezygnację z funkcji. Na zebranie delegatów w październiku 2008 r. w Zegrzu pierwszy raz w historii zgłoszono dwóch kandydatów na szefa Stowarzyszenia. Preze­sem wybrano Irenę Kamińską, sędzię NSA.

Rok później, na kolejnym zebraniu, część delegatów zarzuciła Zarządowi nie­skuteczność. Doprowadziło to do rezygnacji prezes Ireny Kamińskiej. W lutym 2010 r. wybrano nowy Zarząd. Prezesem został, będąc jedynym kandydatem, Maciej Strą­czyński.

Po upływie kadencji, na zebraniu delegatów w Toruniu w roku 2013 prezesem został wybrany ponownie Maciej Strączyński, pokonując w wyborach Bartłomieja Przymusińskiego. Nowy zarząd, w znacznie zmienionym składzie, kontynuuje swoją misję do tej pory.

W ostatnich latach ponownie pojawiły się problemy związane z wynagrodzeniami sędziów. Gdy w roku 2012 została zamrożona waloryzacja wynagrodzeń sędziowskich, „Iustitia” aktywnie zmierzała do spowodowania zaskarżenia tej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego, a gdy to się stało – złożyła wniosek o przystąpienie do tego postępowania. Niestety, wyrok TK okazał się dla sędziów niekorzystny, gdyż uznano jednorazowe zamrożenie wynagrodzeń za zgodne z Konstytucją RP.

Sprzeciwialiśmy się również – niestety bezskutecznie – także innym zmianom legislacyjnym pogarszającym sytuację polskich sędziów – skokowemu podniesieniu wieku przechodzenia w stan spoczynku, wprowadzeniu 80% wynagrodzenia za czas choroby czy wreszcie obniżeniu, a w końcu prawie całkowitej likwidacji zwrotu kosztów dojazdu do sądów.

Iustitia” nie ograniczała się jednak do spraw związanych z sytuacją materialną sędziów. Bardzo ważne były dla nas kwestie ustrojowe. W ramach „Iustitii” działał Zespół „Sprawny sąd”, który wydał dwie publikacje "Zbiór Dobrych Praktyk" (w latach: 2004 i 2008), a następnie Zespół ds. Poprawy FunkcjonowaniaSądownictwa, który opracował projekt „Sąd dla obywatela”. Celem projektu było zaproponowanie zmiany przepisów tak, by uczynić sądy sprawniejszymi elementami wymiaru sprawiedliwości, z korzyścią dla obywateli. Propozycje te nie spotkały się jednak z zainteresowaniem ze strony władzy wykonawczej i ustawodawczej, wobec czego zespół został w roku 2011 rozwiązany.

Swoistym votum zaufania dla „Iustitii” była akcja zbierania podpisów pod listem otwartym do prezydenta, premiera oraz marszałków Sejmu i Senatu, sprzeciwiającego się wprowadzeniu ocen okresowych w formie cenzurek oraz poddania sądów pełnej władzy dyrektorów powoływanych przez ministra. Pod listem otwartym podpisała się ponad połowa sędziów polskich. Pewien – choć dalece niewystarczający - efekt był: forma ocen okresowych została zmieniona w zasadniczy sposób i nie przypominają one stopni stawianych w szkole. Niestety również w tym przypadku Trybunał Konstytucyjny uznał większość kwestionowanych przepisów tej nowelizacji zwanej (od nazwiska ówczesnego ministra) Lex Kwiatkowski, za zgodne z Konstytucją.

Stowarzyszenie aktywnie bierze udział w procesie legislacyjnym opiniując projekty aktów ustawodawczych i ministerialnych rozporządzeń. Bierzemy też systematycznie udział w posiedzeniach komisji sejmowych i senackich, w sprawach istotnych dla funkcjonowania sądownictwa. Niestety, w ostatnich latach stanowisko sędziów we wszystkich sprawach istotnych dla sądownictwa jest zazwyczaj ignorowane zarówno w rządzie, jak i w parlamencie.

Ważnym przykładem może tu być „reforma” ministra Jarosława Gowina polegająca na zniesieniu 79 sądów, czemu przeciwstawiało się środowisko sędziowskie. „Iustitia” protestowała przeciwko pomysłowi tej „reformy”, m.in. przez udział w manifestacji w marcu 2012 r., a po jej wprowadzeniu angażowała się w działania zmierzające do reaktywacji sądów zniesionych.

Popieraliśmy w Sejmie projekt obywatelski zakładający ich przywrócenie, a po odrzuceniu tego projektu wetem prezydenckim – dążyliśmy, by kolejny, prezydencki projekt w tym zakresie objął jak największą liczbę sądów. Efekt: po trwającym trzy lata zamieszaniu na mapę Polski wróciło 76 sądów, zniesione pozostały tylko trzy najmniejsze.

Wspieraliśmy także sędziów ze zlikwidowanych sądów, którzy po stwierdzeniu przez Sąd Najwyższy nieprawidłowości aktów ich przeniesienia, powstrzymywali się od orzekania do czasu rozstrzygnięcia tej sprawy przez pełny skład SN.

Ważnym etapem walki o niezależność wymiaru sprawiedliwości od władzy wykonawczej było kwestionowanie przez „Iustitię” kolejnej nowelizacji zmierzającej do osłabienia władzy sądowniczej, tym razem skierowanej do parlamentu przez ministra Biernackiego (Lex Biernacki). Szczególnie groźne okazały się „wrzutki legislacyjne” w toku prac komisji sejmowej, zakładające m.in. dostęp ministra do sądowych akt i systemów informatycznych, czy ograniczenie roli samorządu sędziowskiego.

W przypadku tej nowelizacji, dzięki intensywnym działaniom medialnym, współdziałaniu z innymi organizacjami sędziowskimi i Krajowa Radą Sądownictwa oraz oddolnej akcji zbierania podpisów w sądach udało się skłonić prezydenta Komorowskiego do skierowania najbardziej kontrowersyjnych przepisów do Trybunału Konstytucyjnego.

Iustitia” prowadziła także działania zmierzające do zjednoczenia polskiego środowiska prawniczego. Inicjatywa zyskała szerokie poparcie ze strony środowisk prawniczych, w tym sędziowskich, ale przedstawiciele władz politycznych - ustawodawczej i wykonawczej - zignorowali zaproszenie do rozmów. W tej sytuacji w obradach, nad którymi patronat objął Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Stanisław Dąbrowski, wzięli udział tylko przedstawiciele środowisk prawniczych.

Obrady Okrągłego Stołu dla Sądownictwa, bo pod taką ostatecznie nazwą się odbyły, zainaugurowane zostały na spotkaniu we Wrocławiu w październiku 2011 roku. Ostatnie spotkanie miało miejsce 14 stycznia 2014 r. w siedzibie Sądu Najwyższego. Podpisano wówczas Porozumienie Okrągłego Stołu, którego sygnatariuszami została zdecydowana większość uczestników obrad.

Porozumienie Okrągłego Stołu przewidywało utworzenie stałej, zorganizowanej platformy porozumienia środowisk prawniczych. Przez długi czas trwało uzgadnianie treści dokumentu tworzącego organizację. Ostatecznie 24 września 2015 r. utworzono Porozumienie Samorządów Zawodowych i Stowarzyszeń Prawniczych. Do Porozumienia przystąpiło sześć prawniczych samorządów zawodowych, osiem stowarzyszeń i jeden związek zawodowy. Porozumienie przedstawiać ma wspólne dla środowisk prawniczych stanowiska w najważniejszych sprawach dotyczących prawa i wymiaru sprawiedliwości: już na pierwszym posiedzeniu przyjęło cztery uchwały. Pierwszym przewodniczącym Porozumienia został prezes „Iustitii” Maciej Strączyński.

Nastąpiła też intensyfikacja działalności szkoleniowo-konferencyjnej Stowarzyszenia. Wielkim zainteresowaniem cieszyła się konferencja z zakresu zmian prawa karnego wprowadzonych w 2015 r. Prowadzone też były liczne konferencje z zakresu szeroko rozumianego prawa cywilnego oraz ustrojowego, w tym Kongres Sędziów Gospodarczych, konferencje dotyczące: e-protokołu, czasu pracy sędziego, mobbingu, biegłych sądowych, likwidacji szkód w pojazdach, szkód na osobie.

Konferencje organizowane były i są zarówno przez poszczególne oddziały „Iustitii”, jak i przez zespoły programowe: cywilny, karny i szkoleniowy oraz redakcję Kwartalnika „Iustitia”. Współpracujemy w tym zakresie m.in. z I Prezesem SN, Prokuratorem Generalnym, Polską Akademią Nauk, Instytutem Allerhanda, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i Polską Izbą Ubezpieczeń.

Istotnym elementem jest działalność międzynarodowa „Iustitii”. Jesteśmy nadal członkiem Europejskiej Unii Sędziów (EAJ), Światowej Unii Sędziów (IAJ) oraz Stowarzyszenia MEDEL, a także uczestniczymy w pracach Partnerstwa Wchodniego „Memorandum”.

Ważnym wydarzeniem w dziejach „Iustitii” było dwukrotne zorganizowanie – w roku 2009 w Krakowie i w maju 2015 roku w Gdańsku zjazdów Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów, w którym uczestniczyli delegaci z większości państw europejskich. Na ostatnim spotkaniu podjęto m.in. uchwałę w sprawie projektu dostępu polskiego Ministra Sprawiedliwości do akt i systemów informatycznych sądów.

Nie zapominamy także o sędziach, którzy zakończyli już swoją służbę. Dzięki wspólnym staraniom kilku organizacji sędziowskich, w tym Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia", pod patronatem Krajowej Rady Sądownictwa, doszło z dniem 13 stycznia 2015 r.do powołania Fundacji Dom Sędziego Seniora.

Nie ma obecnie możliwości prowadzenia skutecznej działalności bez aktywnej polityki medialnej. Członkowie „Iustitii” coraz częściej publikują swoje artykuły w „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczypospolitej” czy „Gazecie Prawnej”. Jesteśmy często cytowani w prasie tradycyjnej i elektronicznej, a przedstawiciele Zespołu Informacyjnego coraz częściej bywają zapraszani do programów telewizyjnych. Dzięki temu przekaz „Iustitii” może docierać do coraz większego grona odbiorców, także spoza środowiska prawniczego i kształtować odpowiednie postawy społeczne.

Działalność „Iustitii”, w której mogą bezpośrednio uczestniczyć członkowie, ma przede wszystkim formę zespołów programowych. Zespoły „Iustitii” są dostępne dla każdego członka, który chce do nich przystąpić. Najwięcej pracy mają zespoły: ds. Ustroju Sądów, ds. Prawa Cywilnego, ds. Prawa Karnego, ds. Międzynarodowych, ds. Szkolenia oraz Zespół ds. Monitorowania Postępowań Dyscyplinarnych i Immunitetowych.

 

LS

informacja prasowa: Iustitia

 

miszmasz-menu-module

NA SKRÓTY