HFPC wstąpiła do dwóch postępowań dotyczących przymusowego umieszczenia osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną w domach pomocy społecznej

„Fundacja od lat angażuje się w sprawy związane z pozbawianiem wolności osób z niepełnosprawnością. Priorytetowo traktujemy zwłaszcza postępowania dotyczące umieszczania w DPS, gdyż przepisy regulujące to zagadnienie wciąż nie zostały zmienione, pomimo wyroków ETPC i TK, z których jasno wynika taka konieczność” – wskazuje Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.

Wbrew własnej woli i rodziny

Pierwsza ze spraw dotyczyła wniosku Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej o umieszczenie młodego mężczyzny z zespołem Aspergera w domu pomocy społecznej. Zarówno mężczyzna, jak i wspólnie zamieszkująca z nim matka sprzeciwiali się takiemu rozwiązaniu.

W postępowaniu przed sądem opiekuńczym HFPC argumentowała, że nie zostały spełnione wymogi dla przymusowego umieszczenia w DPS. „Zespół Aspergera nie jest chorobą psychiczną ani upośledzeniem umysłowym w rozumieniu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, a tylko takie zaburzenia mogą stanowić podstawę przymusowego umieszczenia w DPS. Co więcej, wszyscy świadkowie wskazali, że mężczyzna jest samodzielny i dobrze radzi sobie w codziennym życiu. Wniosek MOPS był więc w sposób oczywisty bezzasadny” – wskazuje Marcin Szwed, prawnik reprezentujący HFPC na rozprawie przed sądem opiekuńczym.

W postanowieniu wydanym w ostatni wtorek, 4 kwietnia, sąd opiekuńczy podzielił te argumenty i oddalił wniosek o umieszczenie mężczyzny w DPS.

Pozbawienie wolności bez podstawy prawnej

Druga sprawa, w którą włączyła się HFPC dotyczyła wniosku opiekuna prawnego o zgodę na umieszczenie całkowicie ubezwłasnowolnionej kobiety w DPS.

Kobieta trafiła do DPS w 2014 r. na podstawie orzeczenia o przymusowym umieszczeniu w placówce. Rok później prawomocne orzeczenie w tej sprawie zostało jednak uchylone przez Sąd Najwyższy, a więc brakowało podstawy prawnej dla dalszego pozbawienia wolności. Pomimo tego kobieta nie została zwolniona z DPS, gdyż w mocy pozostawały wciąż nieuchylone decyzje administracyjne wykonujące to orzeczenie. HFPC zwróciła się więc o wznowienie postępowania administracyjnego i uchylenie tych decyzji.

Jednak ze względu na to, że opiekun prawny kobiety złożył w międzyczasie wniosek o umieszczenie jej w DPS, organy nie chciały podjąć żadnej decyzji w sprawie do czasu, aż sąd opiekuńczy rozstrzygnie, czy kobieta powinna trafić do placówki. Dopiero skuteczne zaskarżenie tej decyzji administracyjnej przez HFPC pozwoliło ponownie nadać bieg postępowaniu.

Równolegle z tymi działaniami HFPC przystąpiła do postępowania przed sądem opiekuńczym w sprawie zgody na umieszczenie w DPS. „Na ostatniej rozprawie udało nam się przekonać sąd opiekuńczy do wysłuchania samej ubezwłasnowolnionej kobiety. To bardzo ważne, gdyż Trybunał Konstytucyjny i Europejski Trybunał Praw Człowieka podkreślają, że bez zapewnienia stronie prawa do wysłuchania nie możemy mówić o sprawiedliwej procedurze” – tłumaczy Adam Ploszka, prawnik HFPC reprezentujący Fundację na rozprawie przed sądem opiekuńczym.

LS

HFPC