Pomimo wprowadzenia na wniosek Rzecznika Praw Dziecka do polskiego porządku prawnego przepisów jednoznacznie podkreślających konieczność priorytetowego uwzględniania przez sądy prawa dziecka do obojga rodziców, nadal obserwuje się problemy z pełną realizacją praw dziecka w tym obszarze

 

- Alienacja dziecka od jednego z rodziców jest niewątpliwie formą przemocy emocjonalnej – przypomina Marek Michalak.

 

W wystąpieniu generalnym do Ministra Sprawiedliwości i Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Rzecznik Praw Dziecka wskazuje na dużą liczbę zgłaszanych do niego spraw, które dotyczą uniemożliwiania bądź utrudniania przez jednego z rodziców możliwości wychowywania dziecka w sytuacji rozstania rodziców.

 

- Przyjęte rozwiązania prawne oraz szeroko prowadzone przez Rzecznika kampanie społeczne na rzecz przeciwdziałania zjawisku izolowania dziecka od jednego z rodziców doprowadziły do zwiększenia świadomości problemu i poprawy sytuację na gruncie orzeczniczym, jednak zjawisko to nadal jest zbyt powszechne aby mówić o realnym zabezpieczeniu prawa dziecka do wychowania w rodzinie – podkreśla Marek Michalak.

 

RPD zauważa, że świadome bądź nieświadome zachowania alienacyjne doprowadzają do zaburzeń osobowościowych, emocjonalnych, społecznych i rozwojowych dziecka. Wciąganie w konflikt okołorozwodowy, manipulacja, sterowanie lękami dziecka, szantaż emocjonalny są niestety działaniami powszechnymi. Indukowane dziecku negatywne postawy i przekonania wobec drugiego rodzica, skutkują głębokimi zaburzeniami w sferze emocjonalnej dziecka i mają ogromny wpływ na jego późniejsze, dorosłe życie.

 

- Izolacja dziecka od jednego z rodziców w sytuacji, gdy jedyną przesłanką takiego postępowania jest silny konflikt z drugim rodzicem, powinna spotykać się z szybką i stanowczą reakcją sądu. Jest to bowiem naruszenie odpowiedzialności rodzicielskiej, zapisanej w obecnie funkcjonujących przepisach jako władza rodzicielska. Nadrzędna zasada dobra dziecka wymaga aby za każdym razem kształtowanie sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dziecka oparte było przede wszystkim na potrzebie skutecznego zabezpieczenia jego interesu i dobra – przekonuje RPD.

 

W wystąpieniu generalnym do Ministrów: Zbigniewa Ziobry i Elżbiety Rafalskiej Rzecznik po raz kolejny – tym razem w sposób zbiorczy – wskazał obszary, które wymagają pilnej reakcji organów władzy państwowej.

Należą do nich:

• wprowadzenie prawnych mechanizmów zabezpieczających priorytetowe traktowanie postępowań sądowych kształtujących sytuację opiekuńczo-wychowawczą dziecka,

• szersze wykorzystanie koncyliacyjnych metod rozwiązywania sporów rodzinnych, w szczególności mediacji przedsądowej,

• wprowadzenie rozwiązań prawnych zabezpieczających skuteczną realizację postanowień sądowych,

• wzbogacenie oraz urealnienie istniejących instrumentów prawnych rozwiązywania sporów pomiędzy skonfliktowanymi rodzicami,

• prawne określenie roli kuratorów sądowych w postępowaniach wykonawczych,

• korzystanie z instrumentarium mającego na celu uświadomienie rodzicom potrzeb dziecka, m.in. kierowanie na terapię rodzinną,

• prowadzenie szeroko zakrojonych działań informacyjnych i kampanii społecznych uświadamiających problem alienacji dziecka od jednego z rodziców,

• urealnienie mechanizmów wczesnego wspierania rodziny przeżywającej trudności,

• wprowadzenie rozwiązań prawnych zapobiegających porwaniom rodzicielskim w węższym znaczeniu,

• właściwe zabezpieczenie reprezentacji dziecka w procesie – adwokat dla dziecka,

• wprowadzenie prawnych mechanizmów pozwalających na szersze wykorzystanie pełnomocników procesowych w działaniach koncyliacyjnych,

• wdrożenie realnego systemu umożliwiającego sędziom rodzinnym podnoszenie kwalifikacji do rozpoznawania spraw dotyczących zabezpieczenia dobra i interesu dziecka.

 

W ocenie Rzecznika Praw Dziecka spełnienie powyższych postulatów pozwoli na skuteczną ochronę i pełniejszą realizację prawa dziecka do obojga rodziców oraz zabezpieczy przed występowaniem zjawisk zagrażających rozwojowi dziecka.

 

 

 

MS

RPD